Μερες που ειναι......καλο κανει.....

 Μνημειο     ΤΑΣΟΥ   ΤΟΥΣΗ....

  Ο   ΧΩΡΟΣ    ΤΑΦΗΣ   ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΑ

27.7.44: Εκτελέσεις στο Ασβεστοχώρι

ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΣΤΟ ΑΣΒΕΣΤΟΧΩΡΙ

     Ο διδάκτορας της Νεότερης  και Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας, στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης κ. Στράτος Δορδανάς, στην διδακτορική του διατριβή και συγκεκριμένα στις σελ. 715 μέχρι 718 αναφέρεται λεπτομερώς στα γεγονότα του Σανατορίου, του Ασβεστοχωρίου, και στις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις των κατακτητών 27 και 28 Ιουλίου ΄44 γύρω από το Λειβάδι και στο τέλος αναφέρεται και στα γεγονότα της Νέας Ευκαρπίας, στις 31 Ιουλίου 1944. Διαβάζουμε:

      […..] «Στις 12 Ιουλίου 1944, τμήμα του ΕΛΑΣ επετέθηκε στον αστυνομικό σταθμό και τη φρουρά του Σανατορίου, Ασβεστοχωρίου, αφοπλίζοντας και αιχμαλοτίζοντας τους δεκαοκτώ από τους συνολικά είκοσι χωροφύλακες τους οποίους αργότερα εκτέλεσε. Την ίδια τύχη είχε και ένας αδιευκρίνιστος αριθμός ασθενών και υπαλλήλων του Σανατορίου. Προτού αποχωρήσουν από το κτήριο οι αντάρτες, αφαίρεσαν από τις αποθήκες φαρμακευτικό υλικό. Λίγο αργότερα και μετά την κοπή των συρμάτων του τηλέγραφου από τον ΕΛΑΣ, στρατιώτες της γερμανικής φρουράς του ασυρμάτου που ήταν εγκατεστημένος σε απόσταση δύο χιλιομέτρων από το Σανατόριο, επιβιβάστηκαν σε αυτοκίνητο για να ελέγξουν το δίκτυο και να αποκαταστήσουν τη βλάβη, όταν δέχθηκαν τα πυρά των ανταρτών. Δύο στρατιώτες σκοτώθηκαν και άλλοι δύο τραυματίστηκαν, ενώ το αυτοκίνητο κατάφερε να φτάσει στο Ασβεστοχώρι (η υπογράμμιση του συγγραφέα). Η επιχείρηση του ΕΛΑΣ στο Ασβεστοχώρι θορύβησε τις γερμανικές αρχές της Θεσσαλονίκης. Η πρώτη αντίδραση των Γερμανών εκδηλώθηκε  στις 20 Ιουλίου, όταν αιφνιδίασαν στο δάσος “Κουρί”, συνέλαβαν και στη συνέχεια σκότωσαν τρεις συνδέσμους του  ΕΛΑΣ, κατοίκους Ασβεστοχωρίου.

Στις 22 Ιουλίου, η Ομάδα Στρατού   Ε   ενημέρωσε   με   τηλεγράφημα   της   το 2ο Βουλγαρικό Σώμα Στρατού για την πρόθεση της Ομάδας Στρατού Θεσσαλονίκης να διεξαγάγει μια καθαριστική επιχείρηση εναντίων των «συμμοριών στην περιοχή  Ασβεστοχωρίου – Χορτιάτη», με τη συμμετοχή των απαιτούμενων γερμανικών δυνάμεων συμπεριλαμβανομένων και τρημάτων της 7ης Βουλγαρικής Μεραρχίας. 

Στο ίδιο τηλεγράφημα τονιζόταν σχετικά με την παρουσία των ανταρτών στην περιοχή τα ακόλουθα: «Από την αναγνώριση που έγινε στην περιοχή Ασβεστοχωρίου – Χορτιάτη προέκυψε ότι εκεί σταθμεύουν δυνάμεις των συμμοριών,   οι οποίες στην πορεία ενισχύθηκαν και προχώρησαν στη  δημιουργία  οχυρών  θέσεων. Η ριζική  και   γρήγορη  εκκαθάριση  αυτής  της περιοχής  θεωρείται απαραίτητη για τη συνέχιση  διεξαγωγής του πολέμου».

Πράγματι, τις πρώτες πρωινές ώρες της 26ης Ιουλίου ξεκίνησε η γερμανική επιχείρηση με τη συμμετοχή τμημάτων του 1003ου και 1004ου Τάγματος Πεζικού, μιας ομάδας μάχης της 7ης Βουλγαρικής Μεραρχίας και δυνάμεων από τον Λόχο Φρουράς Στρατού Ε και των μονάδων επιφυλακής. Στην επιχείρηση συμμετείχαν και οι άντρες του Σούμπερτ με επικεφαλής τους δύο υπαρχηγούς του, τον Γεώργιο Γερμανάκη και τον Γεώργιο Καπετανάκη. 

Στις 3 μετά τα μεσάνυκτα το Ασβεστοχώρι περικυκλώθηκε από δύναμη της Βερμαχτ και τους άντρες του Σούμπερτ. 

Οι τελευταίοι διενήργησαν έρευνες σε σπίτια, πετώντας έξω τα ρούχα και άλλα πράγματα των ενοίκων, συγκέντρωσαν όλους τους μόνιμους κατοίκους, τους παραθεριστές, τους ασθενείς και το προσωπικό του Σανατορίου στο πάρκο και τους ανέκριναν, ζητώντας πληροφορίες για τους αντάρτες*.

Κατά τη διάρκεια των ανακρίσεων αυτών, ένα άτομο, ο Σωτήριος Δημάκας, ο οποίος είχε συλληφθεί μέσα στο σπίτι του όπου ανάρρωνε από ελονοσία, κακοποιήθηκε σε τέτοιο βαθμό, με αποτέλεσμα την επομένη να υποκύψει στα τραύματά του. 

Κατόπιν βάσει λίστας ονομάτων** (η υπογράμμιση του συγγραφέα), ξεχώρισαν είκοσι έναν άντρες, τους οποίους μετέφεραν στο απέναντι από το πάρκο κτήριο της χωροφυλακής, όπου τους ξυλοκόπησαν για να αποσπάσουν ομολογίες ενοχής. Το μεσημέρι τη ίδιας ημέρας ***οι γυναίκες που παρέμεναν στην πλατεία μαζί με τους άντρες, αφέθηκαν ελεύθερες υπό τον όρο να παραδώσουν όλα τα όπλα και γενικά τα στρατιωτικά είδη που είχαν κρυμμένα στα σπίτια. Κάτω από τον φόβο της εκτέλεσης των αντρών, παραδόθηκαν τρία τυφέκια κυνηγετικά όπλα, αρκετά περίστροφα, δυναμίτιδα και διάφορα γερμανικά και ιταλικά στρατιωτικά είδη.

[…..] Σύμφωνα με μαρτυρίες, τους περισσότερους εκτέλεσαν οι Γερμανάκης και Καπετανάκης, Από τους εκτελεσθέντες οι τέσσερις ήταν κάτοικοι Ασβεστοχωρίου, οι εννιά ήταν υπάλληλοι του Σανατορίου, δύο νοσηλεύονταν στο Σανατόριο και ένας ήταν κάτοικος Θεσσαλονίκης που παραθέριζε στο Ασβεστοχώρι.*** Σύμφωνα με δήλωση του Γερμανού υπαξιωματικού, η εκτέλεση έγινε σε αντίποινα για τα γεγονότα της 12ης Ιουλίου.

Η ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗ ΑΠΟΨΗ

Στο βιβλίο του Θόδωρου Βαλαχά «Οτι απόμεινε από τη μέρα εκείνη, η μνήμη είναι.» στη σελ. 105 με υπότιτλο ‘’ΔΕΝ ΕΝΕΡΓΟΥΣΑΝ ΣΤΑ ΤΥΦΛΑ ΟΙ ΓΕΡΜΑΝΟΙ’’ αναφέρονται μεταξύ άλλων και τα εξής:

[…..] Είδαμε πιο πάνω ότι στην επιχείρηση του ΕΛΑΣ στο Σανατόριο οι Γερμανοί είχαν δύο νεκρούς στρατιώτες και δύο τραυματίες πολύ κοντά στο Ασβεστοχώρι. Επίσης οι αντάρτες αιχμαλώτισαν την αστυνομική φρουρά του Σανατορίου, που αποτελούνταν από 7-8 χωροφύλακες (κατά το Στράτο Δορδανά από 20) τους πήραν μαζί τους και αργότερα τους εκτέλεσαν. Ακόμα πήραν μαζί τους ορισμένους «αντιδραστικούς» αρρώστους που και αυτούς πιθανόν εκτέλεσαν αργότερα. Γεννάται λοιπόν το ερώτημα, γιατί οι γερμανοί δεν αντέδρασαν αμέσως σκληρά, όπως π.χ. στο Χορτιάτη και αλλού

Γιατί  οι Γερμανοί δεν έκαναν στο Ασβεστοχώρι, ότι έκαναν και στο Χορτιάτη; Υπέβαλα την ερώτηση σε μερικούς ηλικιωμένους κατοίκους του Ασβεστοχωρίυ και χωρίς δισταγμό όλοι απεφάνθησαν ότι αυτό οφείλεται στο γεγονός της διαμονής των Γερμανών στα σπίτια τους.**** Δεν θέλαν δηλαδή να κάψουν τα σπίτια στα οποία έμεναν.

Το ίδιο ακριβώς ερώτημα υπέβαλα σε ηλικιωμένους κατοίκους τους Χορτιάτη. Δεν μπόρεσαν να το εξηγήσουν. Εκτός από το τετριμμένο ότι ο Χορτιάτης ήταν προγραμμένος.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ ΧΩΡΙΣ ΕΠΑΛΗΘΕΥΣΗ

«Υπάρχει μια πληροφορία την οποία δεν μπόρεσα να διασταυρώσω. Αφορά στα γεγονότα του Σανατορίου και του Ασβεστοχωρίου. Στα πρακτικά της δίκης του Σούμπερτ, με τα οποία ασχολείται εκτενέστερα στο δεύτερο μέρους του βιβλίου η Δάφνη Θεοχάρη, αναφέρεται το εξής τραγικό: Την εκτέλεση των 16 παλικαριών λίγο έξω από το Ασβεστοχώρι, οι ταγματασφαλίτες υποχρέωσαν τους κατοίκους να την παρακολουθήσουν από κοντά. Αναφέρθηκε λοιπόν στη δίκη ότι οι Γερμανάκης και Καπετανάκης, υπαρχηγοί του Σούμπερτ, όταν έφθασαν στον αριθμό 15, κάλεσαν ένα παλικάρι από το έντρομο πλήθος να τους μετρήσει!*****

Ο νέος αυτός ήταν ο Κωνσταντίνος Μάλαμας. Όταν λοιπόν μέτρησε τους εκτελεσθέντες και έφθασε στο τέλος στον αριθμό 15 γυρίζει μοχθηρά προς το μέρος του ο διαβόητος Γερμανάκης και του λέει: και ένας εσύ 16. Πυροβολεί και σκοτώνει τον άτυχο νέο.

Όμως στις 20-7-44 στο ημερολόγιό του ο Λεωνίδας Γιασημακόπουλος αναφέρει την εκτέλεση ή μεταφορά στον σιδηροδρομικό σταθμό (χωρίς τα πράγματά τους!) των τριών φυματικών που είχαν απομείνει στην φυλακή. Ανάμεσά τους είναι και ο Χρήστος Μάλαμας.

Τελικά δεν μπόρεσα να μάθω αν υπάρχει και εδώ κάποια σχέση μεταξύ του Κώστα και του Χρήστου Μάλαμα».

Οι εκτελεσθέντες

Από το Δήμο Χορτιάτη πήραμε τον επίσημο κατάλογο των εκτελεσθέντων στις 26-7-44 των οποίων την μνήμη τιμούμε κάθε χρόνο τη μέρα αυτή, με τη συμμετοχή πλήθους κατοίκων του Ασβεστοχωρίου, της Εξοχής και του μαρτυρικού Χορτιάτη.

1.      ΚΑΡΝΑΒΟΣ ΤΡΥΦΩΝ

2.      ΛΙΧΡΙΔΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

3.      ΜΟΥΝΤΖΕΛΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

4.      ΧΑΤΖΗΑΝΤΩΝΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

5.      ΔΗΜΑΚΑΣ ΣΩΤΗΡΙΟΣ

6.      ΓΚΡΑΤΣΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ

7.      ΓΙΩΤΗΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ

8.      ΤΣΑΓΚΑΡΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ

9.      ΨΩΜΙΑΔΗΣ ΛΑΖΑΡΟΣ

10.    ΠΕΡΙΣΤΕΡΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

11.    ΜΑΝΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

12.    ΜΑΛΑΜΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

13.    ΣΑΚΕΛΑΡΟΠΟΥΛΟΣ ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ

14.    ΤΣΟΛΑΚΗΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ

15.    ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΑΝΤΩΝΙΟΣ

16.    ΑΛΕΞΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗΣ

17.    ΣΑΛΑΜΑΝΙΩΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

18.    ΜΠΛΑΤΣΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ

19.    ΦΑΙΝΗΣ ΣΤΑΥΡΟΣ

20.    ΣΑΡΑΚΩΤΣΗΣ ΠΟΛΥΧΡΟΝΗΣ

21.    ΧΑΡΙΣΜΑΟΓΛΟΥ ΛΑΖΑΡΟΣ

22.    ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΜΙΧΑΗΛ

23.    ΜΑΛΑΜΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ

 ΣΗΜΕΙΩΣΗ,  Προφανως   ο   ιστορικος    καταγραφει  γεγονοτα   οπως   αναφερονται   και   μεταδιδονται    απο  στομα   σε στομα   και  απο  γραπτες   μαρτυριες.

Ειμαι   σε  θεση   να  διαβεβαιωσω   καθως   αναμεσα  στις   γυναικες  και   ανδρες   που  συγκεντρωθηκαν   στο   'παρκο'  του  Ασβεστοχωριου   βρεθηκε  και   η  μητερα   του   πατερα μου, πως .

*  η   συγκεντρωση   ξεκινησε   γυρω   στις   7.οο'  το  πρωι   και   αφεθηκαν   με  την   δυση  του  ηλιου.

**  Δεν    διαβασθηκε   καμια   λιστα   ονοματων   μιας   και   οι   'τσολιαδες'  γνωριζαν   καλα  τι  εκαναν. Ο   ΣΤΑΥΡΟΣ   ΦΑΙΝΗΣ   ηταν   'νιοπαντρος'  μιας   εβδομαδας,  και   κληθηκε  λογω   του  αδελφου   του  που  καταζητείτο.

***Γεγονος   πως   καθε  σπιτι   στο   Ασβεστοχωρι    ειχε   επιταχθει.

**** Το  περιφημο   και   ''ΣΥ   ΑΛΛΟΣ   ΕΝΑΣ''  αληθευει  , μονο  που  επροκειτο   για  ενα  αγορι  18  χρονων  'φυματικο΄' που  παραθεριζε   που  παραθεριζε   στο  Ασβεστοχωρι.με  την  χηρα  μητερα  του .

Συνεπως  ο  αναφερομενος  ΓΙΑΣΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΣ   εχει δικιο.

Μετα   τις   ριπες   τα   σωματα   χωρις   χαριστικες   βολες   ριχνοταν   στον  ομαδικο   ταφο. Την   εποχη   εκεινη   η  περιοχη   βρισκοταν   μακρια   απο  τα  τελευταια   σπιτια  του   χωριου. Στην   δεξια  πλαγια   του ρεματος    υπηρχε    μαντρι.  Εχω   ακουσει   απο  την   ιδια   την  ιδιοκτητρια  [καθως   καλοκαιρι   και  οι   κτηνοτροφοι    εμεναν   στα μαντρια  τους ]  πως   κατα  την διαρκεια   της   νυχτας   ακουγοταν    φωνες   αγωνιας  , δυστυχως   φοβηθηκαν   και δεν  , προσετρεξαν   σε βοηθεια.  

Ηταν   μια   γεροντησα   80   χρονων   οταν   μου το 'λεγε, δεν  ειχε  συγχωρεσει   ποτε  τον  εαυτο της.

Οσο   για   την   αποτιση  τιμης , καθε  χρονο,  ας  μου  επιτρεψουν   οι   πατριωτες  μου  να  τους  διαψευσω.   Ειναι   γεγονος    που   αργησε   παρα  πολυ.......Ενα   καντηλι   αναβε   συνηθως   μεγαλη  Παρασκευη   απο  ΜΑΥΡΟΦΟΡΕΜΕΝΕΣ    ΜΑΝΕΣ   και   δοξα  τω  ΘΕΩ  ΥΠΗΡΞΑΝ   ΠΟΛΛΕΣ  ΑΠΟ   ΤΗΝ   ΕΠΟΧΗ   ΕΚΕΙΝΗ...

Παλια    Εισοδος   Σανατοριου. Αργοτερα  Ν. ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ.

Το   ΠΑΡΚΟ   ΤΗΝ   ΕΠΟΧΗ    ΕΚΕΙΝΗ 

ΤΟ   ΠΑΡΚΟ    ΣΗΜΕΡΑ

1

2

3